Die Chronik
1946 – 2006
60 Jahre Achimer Speeldäl
Alfred Wilkens (V) / Klaus Ulrich
Seßtig Johr Achimer Speeldäl
De Achimer Speeldäl kann düt Johr ehren 60. Geburtsdag fiern. Dorbi ward denn jo ok von de gooden olen Tieden snackt. Hier hevt Alfred Wilkens (V) un Klaus Ulrich mol upschreeben, wat se von fröher, von düsse Tieden noch so wüssen.
Dat Mehrste steiht so in use Berichte – dat Annere hebbt wi nahfragt oder ook so’n beeten sülvst mitbeleevt.
1946 - De groode Krieg wör man jüst to Ennen un de Minschen frein sick, dat se wat to eeten un een Dack öbern Kopp harrn. Ober de Minsch möch ok jo jümmer een beten Vergnögen hebben, sonners denn, wenn’t Leben hard un swor is.
So is dat mit de Achimer Speeldäl ok in Gang kaamen:
15. Januar 1946
Hermann Conrektor (Achim, An der Lehmkuhle 676, heute: 19), Hinrich Rechten (Bierden Nr. 3a) un Erich Rathjen (Uesen Nr. 7) schrievt an den Militär-Gouverneur in Verden von weegen de Gründung von eenen plattdütschen Theotervereen. De Achimer Börgermester Fritz Rübeck schreev noch een beeten wat dorto un denn mössen se töben.
18. Februar 1946
De Achimer Börgermester Rübeck vermellt, dat de Landrot in Verden an’n 7. Februar de Gründung von den Vereen genehmigt het un dat de vörschreeben „Personalfragebogen“ von wegen de Entnazifizierung intorecken wörn.
5. April 1946
In SCHNAARS’ GASTHAUS (Otto Stockmann) dröpen sick ne ganze Reeg Lüd – so üm de 40 Personen - , de nu den plattdütschen Theotervereen in Gang bringen wollen. Hermann Conrektor nöhm dat Leid in de Hannen un schlög de Personen vör, de den Vörstand bilden schöllen:
-
Vörsitter Hermann Conrektor
-
Vörsitter Hinrich Rechten
Kassierer Ewald Biere
Schriftwart Auguste Schmidt
-
Biesitter Hermann Faber
-
Biesitter Grete Conrektor
Dat wör ober man nich so eenfach, denn ok hierto mössen „Entnazi- fizierungsanträge“ inreckt weern, un möß de Alliierte Militärregierung ehre Tostimmung geben. Aber dat schient so, dat alle dat öberstohn hevt.
16. August 1946
De Oberkreisdirektor Gröffel schick us eene amtliche Bestätigung mit
Ünnerschrift un Siegel: De Alliierte Militärregierung in Verden het an’n 4. Juni vermellt, dat allens up Reeg wör, un de Vörstand siene Arbeit upnehmen könn. Achteran mössen alle Speeler ok noch prüft weern. Un denn könn dat Theoterspeelen losgohn. De ersten Stücke sünd noch 1946 in Achim, Bierden un Bücken speelt worn.
1947
De Vörstand mark forstens, dat so een Vereensleben nich blots mit dat Theoterspeelen to dohn har. Versekerungen mössen dorher: de een hau sick up’n Finger – de anner smök, dat se Angst harrn um de Kulissen. Un ok de GEMA (Stagma) wör glieks dor un woll Geld hebben. Mit de Lüd hebt sick alle annern Vörstände ok noch rumquält.
1948
De Vörstand wör langsam een beten grötter. Erich Rathjen un Hinnerk Spannhake – de woll allerhand för de Achimer Speeldäl dohn hebbt – kömen dar to. Theoter speelt hebbt se ok wedder. Wenn se domols Muskanten brukten, de in de Paus upspeelen schöllen, denn mössen se de bi’t Arbeitsamt bestellen.
1949
Dat wör een Johr, wo för de Achimer Speeldäl Wulken an’n Heben tröcken, wo ober ok de Sünn man so richtig dohl schienen dö.
Toeers güng dat dormit los, dat dor woll eenige Lüde meenen, se können dat allens beeter. De gnurren un röhrn dor rüm, dat to’n Schluß een tweeter Theotervereen – de „Niederdeutsche Tanz- und Spielring“ in Achim upbogt wör.
De Achimer Speeldäl ober fier dat gröttste plattdütsche Fest, wat hier in Achim jemols fiert worn is:
7. August 1949 - Altdeutsches Heimatfest
Fröhkonzert in’n Rothuspark mit de Achimer Blaaskapellun 2 Gesangvereine, Festumtog mit 26 Vereene un Firmen, Theoterwettstriet mit Kirchlinteler Speeldeel, Späldeel Otersen un Morsumer Volksbühne un obends Danz in’n Schützenhoff
un bi Brockmanns (Hotel Stadt Bremen).
As denn de erste groode Freide doröber vörbi wör, köm ober ok all glieks dat dicke Ennen achterher. De GEMA woll nen Barg Geld hebben – wat schienbor nich dor wör. Un Mahnke woll Autorengebühren hebben – ok dorto fehlen de Moneten.
So seeg et ton Johresennen denn wedder recht düster un grau ut.
1950
De Wulken tröcken jümmer deeper. Dat Heimotfest woll un woll nich Ruhe geben. Denn kreeg de Vörstand sick ok noch son beten inne Hoor. Wählt wör mit geheeme Stimmzeddel! Sowat geiht meist nich goot!
17. April: Außerordentliche Versammlung!
De Mitglieder mössen eenen neen Vörstand wählen. Friedrich Grothen öbernöhm dat Stür un Wilhelm Tietze kreeg de Kasse.
Düsse Vörstand woll domols mit den Dramatischen Vereen tohop smie-ten. Een gemeensomen Nomen schöll dat geben – ober de Dramatische Vereen (Herr Cordes) meen, se wollen man leber alleen blieben. So bleev’t dorbi: de Achimer Speeldäl bleev bestahn.
Düt Hen und Her hebbt de Lüde in Achim ober woll gor nich so recht mitkreegen. De Theotergruppe – twe Stück wörn dat af un to – hett speelt, dor könnst dien Freid an hebben. 13 Upführungen in een Johr!
Wer sülbst mol speelt hett, weet, wat dat för Arbeit un Sweet kösten deiht.
De Achimer Speeldäl hett domols ober ok ganz wat besonners beleevt. Tweemol is hier in Achim een Theoterstück as Uraufführung öber de Bühne loopen: De Stücke von Erhard Asmus „Revolutschon op’n Ohlendeel“ un „Scheeper Schaap“.
1950 is de Achimer Speeldäl ok Mitglied bi den Plattdütschen Kring in Bremen worrn.
1951
De Theoterspeeleree güng düchtig füdder. De Autor Erhard Asmus wör hier sülvst in Achim un hett us dat Stück „De geheeme Updrach“ mit sein Widmung dorloten.
Man de swarten Wulken wörn jümmer noch nich verswunnen. De veele Speeleree bröch nu ok noch Arger un Upregung in den Vereen. Se quarkt öber dat lange Busföhrn – dat gifft Speeler, de nich pünklich sünd – son poor stoht toveel anne Theke – de Speelleiter kümmert sick ok noch üm de Utensilien – un se snackt öber de „Gooschen“ und betohlt de nu no de Grödde von de Rullen.
Mit den Schriftführer hett ok wat nich mehr stimmt: Erich Rathjen is uttreen ut den Vereen.
1952 – 1958
Dat Vereensleeben löp sick nu langsom torecht. Jedet Johr hebbt wi
use Theoterstücke upföhrt. – So in 5 bet 6 Dörper in de Gegend sünd wi regelmäßig mit de Theotertruppe to Ste’e.
Friedrich Grothen, Hinrich Spannhake, Wilhelm Tietze un Karl Osmers, de stüürn düsse Tied dat Schipp.
Langsom füng dat ok mit de Busreisen an; toeers een halben Dag, denn `n ganzen, denn twe und sogor 3 Doge (Altenahr, Malente, Rüdesheim).
1959
De Vörstand kreeg een ne’et Gesicht: Alfred Wilkens un Heinz Winter kreegen düsse Posten, un 1961 köm Margret Schmidt för de Kasse noch dor to.
Theoterspeelen, Reisen, dat wör bi us in’n Vereen genau inholen. Wi sünd denn ok Mitglied worrn bi den „Bund Deutscher Volksbühnenspieler“. Later hebbt de sick denn „Bund Deutscher Amatheurtheater“ nöhmt.
1964
De Vereen is bi’n Amtsgericht anmeldt worn: Achimer Speeldäl e.V.
Use Speeleiter wessel ok: Christian Othersen harr dat Seggen.
1966
De Vereen fiert sienen 20. Geburtsdag. As Jubiläumstheoterstück hevt de Speeldäler sick „Twe Kisten Rum“ von Alma Rogge utsöcht. Dorbi harrn ok de Bühnenboer ne masse Arbeit: To’n ersten Mol gev dat twe Bühnen-biller – binnen in de Gaststuv un buten an’n Diek.
1972
wör Christel Othersen plötzlich dot bleven, un Friedhelm Beinker övernöhm dat Amt. So güng dat bet 1978 hen. Regelmäßig in Förjohr un Harvst wurd een Dreeakter speelt. De Sömmerreisen duern nu all meist 7 Doge.
1977
Klevemann speelt Levemann (1977)
von links: Alfred Wilkens, Friedhelm Beinker, Hilde Mertens, Henriette Jaeger, Dieter Beinker,
Ingrid Schröder und Anne Holland-Letz
Doch nu marken wi ok, dat dat Plattdütsche wedder modern ward. Öberall kömen ne’e Bühnen, in jedet Dörp speelen se sülvst plattdütsch Theoter. Wi meent, dat wi dor doch een ganzet Stück mit to hulpen hebbt, dat de Lüd nu wedder plattsnacken döhn.
1978
Klaus Ulrich is nu us 2. Vörsitter.
Siet 1981 hebbt wi denn ok blots noch een Stück in’n Johr lehrt un sünd ok nich mehr soveel as sonst öber Land reist. Wi hebbt ober för use Klönobende un Utflüge allerhand ännert. Ne Masse Geschichten hebbt wi vörleest un ok mol een plattdütschet Leed sungen. Dat allens het den Vereen got in Gang holen.
Heiratsswindel (1978)
stehend von links: Dieter Beinker, Geneta Priehs, Hanna Gerhold, Alfred Wilkens, Friedhelm Beinker und Hilde Mertens; sitzend: Ulrich Gaedtke und Robert Sasse
1986
De Achimer Speeldäl fiert ehren 40. Geburtsdag: 75 Mitglieder sünd
in’n Mai to’n Heringseeten na Bollen wandert un 90 Personen hebbt de Dagesfohrt no Kassel mitmokt To den Geburtsdagsempfang an’n 3.Juni in dat Clüverhuus könn de Vörsitter 67 Mitglieder begröten. De Börgermester Christoph Rippich und Stadtdirektor Dr. Wilhelm
Petri öberbröchen de Glückwünsche un Präsente von de Stadt. De Vörsitter Alfred Wilkens överreichte an 40(!) Mitglieder, de 25 Johr un länger dorbi wören, Wandteller mit Achimer Motive. 12 aktive Mit-glieder, dat wören Margret Schmidt, Heinrich Backhaus, Rolf Gädje, Käthe Othersen, Hanna Gerhold, Elsa Wilkens, Alfred Wilkens, Editha Beinker, Friedhelm Beinker, Hilde Mertens, Dieter Blöthe, un Robert Sasse, kreegen von Herrn Wöltjen von’n Lannesverband de silberne Ehrennodel mit Urkunde von’n „Bund Deutscher Amateurtheater“.
De Jubilare (von links): Alfred Wilkens, Herr Wöltjen (Landesverband), Editha Beinker, Margret Schmidt, Heinrich Backhaus, Elsa Wilkens, Robert Sasse, Hanna Gerhold,
Friedhelm Beinker, Hilde Mertens, Käthe Othersen
Dor fehlt Dieter Blöthe und Rolf Gädje.
As an’n 10. September 1986 de Achimer Heimotvereen entstahn is, hörte de Achimer Speeldäl mit to de Gründungsmitglieder.
Eenen frostigen Klönobend gev dat an’n 6. November: De 1. Vörsitter moss de rund 40 Mitglieder vör de Huusdör von’n Schützenhoff begröten, denn de Dör wör avslooten un blev ok dicht.
1987
Use Klönobende findt nu wedder bi Helmut Brockmann (Hotel Stadt Bremen) statt, de Schützenhoff het dicht maakt.
Grode Upregung bi’t Theoterspeelen: Kört vör de Generaalprobe möß Hilde Mertens in’t Krankenhus, un wi wussen, to’n Theoterspeelen is se nich wedder buten. Ober wi harrn bannig Glück. Friedhelm Beinker erinner sick, dat de Worphüser dat Stück ok jüst speelt harrn. Glieks güng dat Telefoniern los, un an annern Dag wussen wi: Lina Kück
woll dat mit us versöken. Eene Probe un denn wör Premiere, un Lina het speelt, as harr se von Anfang an mit us üvt.
Rut mit de Deern (17.10.1987)
von links: Elsa Wilkens, Dieter Blöthe, Käthe Othersen, Robert Sasse, Detlef Wutschik,
Jutta Gieschen, Henriette Jaeger (verdeckt), Lina Kück und Dieter Beinker
In Achim mössen wi in de School an de Karlstroten speelen, weil in Achim keen Saal mehr wör. De Schützenhoff wör verköfft, un de ne’e Eegentümer harr dor ne Danzschool inricht.
1988
Den 18. April het sick de Speeldäl bi een gemeensomen Klönobend bi den ne’en Heimatvereen vörstellt. 69 Personen hebbt an düssen Obend deelnohmen.
Düt Johr möss de Speeldäl to’n eersten - un bet nu ok eenzigen Mol - eene Vörstellung avseggen: „De Hexenhoff“ von Jens Exler lööp bi de Premiere in Bierden wunnerbor. In Achim in de Karlstraaten wör Friedh. Beinker in’n 2. Akt plötzlich völlig von de Rulle, so dat wi de Sönndagvörstellung avseggen mössen. De Dokter het em wedder up de Been bröcht, un an’n 3. Dezember in Barme un den 4. Dezember in Achim – as Ersatz för de utfullen Vörstellung – kunn wedder „hext“ weern.
1990
weern de Theoterproben erstmols in’t Clüverhuus in den Ruum von’n Heimatvereen möglich. Hier könn nu all foorns in de Kulissen üvt weern. Speelen konnen wi nu ok wedder in’n Schützenhoff, wat nu dat „Kulturhaus Alter Schützenhof“ wör.
1991
De Speeldäl bedeeligt sick an de Achimer 900-Johr-Fier mit een Theoterstück in de Riethalle an de Möhlen.
1994
wör een besönnert Johr. De Kommödie „Een Stück ut’t Dullhus“ harr seine Urupföhrung an’n 22. Oktober in Anweesenheit von den Autor Christoph Weking in Achim.
1996
konn de Achimer Speeldäl ehren 50 Geburtsdag fiern. An’n 27. Oktober besöch de Autor Norbert Tank de Upföhrung von sienen Dreeakter „Oh, oh, Onkel Ewald“ in Bierden.
1998
De 18. Mai wör een Schock för de Speeldäl. Plötzlich un ohne dat dor een mit reekent harr, is de 1. Vörsitter, Alfred Wilkens, sturben. Man, dat Vereensleeben möss wietergohn, un so het de Vörsitter von usen „Landes-verband Bremen im Bund Deutscher Amateurtheater“ - Günter Gräbner - so wie Alfred Wilkens dat wünscht harr, vör de 1. Vörstellung von „Bett un Fröhstück“ Elsa Wilkens un Robert Sasse för 40 Johre un Henriette Jaeger för 25 Johre Theoterspeelen ehrt. Ehrenurkunde un –nodel kreegen ok Heinrich Backhaus för mehr as 40 Johre as Lichtmoker un Brigitte Ulrich för 30 Johre as Schriftföhrersche.
1999
De Generalversammeln hett Klaus Ulrich to’n 1. Vörsitter un Henriette Jaeger as 2. Vörsittersche wählt. Dieter Beinker övernöhm von sien Vadder Friedhelm Beinker den Speelleiter-Posten.
2002
stünnen wietere Ehrungen an:
Editha Beinker 40 Johre Speelerin un Souffleuse
Friedhelm Beinker 40 Johre Speeler, Speelleiter un Bühnenboer
Dieter Blöthe 40 Johre Speeler
Rolf Gädje 40 Johre Speeler un Bühnenobmann
Dieter Beinker 25 Johre Speeler un Speelleiter
Wiel dat de Schützenhoffsaal afbroken weer, hevt wi in de Aula von de Maarkschool speelt.
Ulrike Wache het över de 130 Johre Geschichte von den Schützenhoffsaal eenen Videofilm mokt, bi den ok Mitglieder von de Achimer Speeldäl mitmokt hevt (Rolf Gädje, Adda Weber un Tobias Falldorf).
2003
het de Speeldäl to’n 1. Mol in den nee’n Saal von’n ohlen Schützen-hoff Theoter speelt. Dor is jo nu keene faste Bühne mehr, ober so geiht dat ok.
2005
hevt wi ut de Klönobende – wat fröher de „Monatsversammeln“ wörn – Klönsnack-Nahmdoge maakt. Un wi dat schient, is dat ganz goot ankomen.
2006
hett Rolf Gädje sick as Bühnenobmann verafschiedet un Klaus Kattner is sien Nahfolger worrn. Un nu kann de Achimer Speeldäl ehren 60. Geburtsdag fiern.
De Vörstand wünscht sick, dat düsse Spruch von Bernd Siems noch recht lange gellen deiht:
Bildung
Die Eltern haben Platt gesprochen; wir haben längst damit gebrochen.
Denn, wenn man etwas Bildung hat, blamiert man sich so mit dem Platt!
Minsch, beschaam de Ollern nich, dat verdeent se doch woll nich!
Beide Spraaken mööt bestahn, keene draff us unnergahn.
Kannst mit mi geern plattdütsch snacken, Diene Bildung geiht nich sacken!
Keen twee Spraaken spreken kann, is keen Döskopp, gloov dat man!
Un wat köm denn?
2009
meenten Klaus Ulrich (1.Vörsitter), Henriette Jaeger (2.Vörsittersche), Margret Schmidt (1. Kassenwartin), Elsa Wilkens (2. Kassenwartin) un Brunhilde Gretzschel (2. Schriftwartin), dat se ehre Posten afgeben möchen. Weil dor een paar jüngere Maaten wören, de Interesse harrn, het de Generalversammeln Tim Beinker un Uwe Meyer as kooptierte Mitglieder in’n Vörstand wählt.
2010
het dat denn een nee’n Vörstand geben:
-
Vörsitter: Tim Beinker
-
Vörsitter: Dieter Beinker
Kassenwart: Uwe Meyer
Schriftwartin: Brigitte Ulrich
Pressewartin: Adda Weber
Speelleiterinnen: Angelika Nixdorf un Elke Beckefeld
Bühnenobmann: Klaus Kattner